به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، شیرزادیان، قائم‌مقام اتاق بازرگانی مشترک ایران و عمان، در گفت و گو با تسنیم، به بررسی ابعاد مختلف روابط اقتصادی و تجاری دو کشور پرداخت. این گفت‌وگو شامل تحلیل‌های دقیق در خصوص فرصتها و چالش‌های موجود در روابط تجاری ایران و عمان، به ویژه در زمینه‌های مختلفی همچون حمل‌ونقل دریایی، صادرات غیرنفتی، گردشگری سلامت، و همکاری‌های آموزشی است.
رئیس اتاق بازرگانی ایران و عمان در این مصاحبه به تفصیل به نقش استراتژیک عمان در تجارت منطقه‌ای و جهانی، به ویژه در کریدور شمال-جنوب، اشاره کرد و همچنین موانع و محدودیت‌های ناشی از تحریم‌ها را بر همکاری‌های اقتصادی میان دو کشور بررسی کرد. این مصاحبه فرصتی بود تا درک بهتری از مسیرهای آینده همکاری‌های دوجانبه و چشم‌اندازهای تجاری ایران و عمان به‌دست آوریم.
تجارت ایران عمان در مرز ۲.۵ میلیارد دلار
سوال: وضعیت کلی تجارت میان ایران و عمان چگونه است؟
شیرزادیان گفت: تحریم‌ها و فقدان زیرساخت‌های بانکی را مهم‌ترین مانع در مسیر توسعه تجارت غیرنفتی میان دو کشور است. ما به دلیل تحریم‌ها نمی‌توانیم از ابزارهایی مانند ال‌سی و سایر اسناد بانکی استفاده کنیم و همین مسئله موجب بالا رفتن ریسک تجارت شده است. طبیعتاً وقتی ریسک افزایش پیدا می‌کند، حجم تجارت نیز کاهش می‌یابد.
وی افزود: اگرچه طی دهه گذشته تجارت ایران و عمان رشد قابل‌توجهی داشته و از ۲۰۰ میلیون دلار در سال ۱۳۹۲ به حدود ۲.۵ میلیارد دلار در سال جاری رسیده، اما این رشد متوقف شده و نسبت به حجم کل تجارت عمان، سهم ایران همچنان ناچیز است. در این دو سال آخر در تراز تجاری میان دو کشور، صادرات ما بیش از ۸۰ تا ۹۰ درصد از واردات ما از این کشور بیشتر بوده است.
هزینه بالای حمل‌ونقل دریایی و محدودیت بنادر کوچک
سوال: چگونه می‌توان هزینه‌های حمل‌ونقل دریایی میان ایران و عمان را کاهش داد و آیا گزینه‌های جایگزینی برای بنادر گران‌قیمت وجود دارد؟
شیرزادیان درباره زیرساخت‌های لجستیکی نیز توضیح داد: حمل‌ونقل دریایی میان دو کشور عمدتاً از طریق بنادر کوچک مثل سویق در عمان و جاسک در ایران انجام می‌شود. هرچند از بندرعباس نیز صادرات داریم، اما مسیر آن به بنادری مثل مسقط یا سوق گران‌قیمت و غیراقتصادی است.
او اضافه کرد: در بنادری که تحت بهره‌برداری شرکت دولتی عمان، هستند مانند بندر سویق یا بندر سلطان قابوس، معمولاً مشکلی وجود ندارد و کالاهای ایرانی به‌راحتی جابه‌جا می‌شوند.
فقدان مزیت صادراتی، مانع اصلی نفوذ کالاهای ایرانی در بازار عمان
سوال: آیا چالش‌های ساختار اقتصادی داخلی ایران و مشکلات موجود در تولید، بر کیفیت و قیمت کالاهای صادراتی تاثیرگذار است؟
شیرزادیان گفت: مسئله اصلی در صادرات غیرنفتی به عمان، ریشه در ساختار اقتصادی داخلی دارد. بسیاری از کالاهای ما اساساً مزیت صادراتی ندارند و رقابت‌پذیر نیستند.
او ادامه داد: در حوزه‌هایی مثل میوه و تره‌بار، عمان کشوری باز و واردکننده از سراسر دنیاست. در مواردی حتی کالایی که در تهران قیمت بالایی دارد، از سایر کشورها با قیمت کمتر به مسقط وارد می‌شود. این موضوع باعث می‌شود صادرکنندگان ما نتوانند در بازار عمان رقابت کنند.
قیر؛ یکی از مزیت صادراتی ایران در بازار انرژی عمان
سوال: چگونه می‌توان بر اساس نیازهای بازار عمان، صادرات محصولات مرتبط با حوزه انرژی را گسترش داد؟
شیرزادیان گفت: در میان کالاهای ایرانی، قیر یکی از معدود محصولاتی است که به گفته شیرزادیان مورد نیاز عمان است. همچنین به‌دلیل ساختار خاص پالایشگاه‌های ایران، تولید قیر در منطقه در انحصار چند کشور قرار دارد که ایران یکی از آن‌هاست. به همین دلیل قیر همچنان به عمان صادر می‌شود، اما سایر محصولات مرتبط با حوزه انرژی چندان مورد نیاز عمان نیست، چون این کشور خود تولیدکننده است.
دوران طلایی خدمات فنی‌ومهندسی ایرانی در عمان و افول رقابت‌پذیری
سوال: با ورود رقبای ارزان‌قیمت مانند شرکت‌های هندی به بازار عمان، چگونه می‌توان رقابت‌پذیری شرکت‌های ایرانی را در این حوزه حفظ کرد؟
شیرزادیان در تشریح فرصت‌های گذشته تجارت ایران و عمان، به دوران درخشان خدمات فنی و مهندسی ایران در بازار عمان اشاره کرد و گفت: در سال‌های گذشته که هنوز شرکت‌های فنی‌ومهندسی داخلی در عمان فعال نشده بودند، فرصت‌های خوبی برای شرکت‌های ایرانی وجود داشت. در آن زمان پروژه‌هایی در حوزه نیروگاه، راه‌سازی و زیرساخت توسط ایرانی‌ها اجرا شد که عمدتاً موفق بودند.
وی افزود: با رشد شرکت‌های مشترک عمانی و خارجی، به‌ویژه ورود رقبای ارزان‌قیمت مانند شرکت‌های هندی، این فضا برای ایران تنگ‌تر شده است. اما یکی از موانع امروز، مسئله ضمانت‌نامه‌های بانکی است که شرکت‌های ایرانی برای حضور در مناقصات با مشکل تأمین آن مواجه‌اند.
مزیت‌های نسبی ایران در صادرات مصالح، سوخت و قیر
سوال: با توجه به اینکه عمان در حوزه‌هایی مانند مواد غذایی، مصالح ساختمانی و سوخت‌های فسیلی واردکننده عمده است و چه فرصت‌هایی برای ایران در این بازارها وجود دارد؟
شیرزادیان با اشاره به ظرفیت واردات گسترده عمان گفت: عمان در حوزه‌هایی نظیر مواد غذایی، مصالح ساختمانی و سوخت‌های فسیلی واردکننده عمده است. با این حال، ما تنها در برخی از این حوزه‌ها مزیت نسبی داریم، از جمله مصالح ساختمانی، زغال‌سنگ، قیر و محصولات فولادی.
وی ادامه داد: صادرات مصالح ساختمانی از ایران به عمان یک فرصت واقعی است، چراکه با رشد صنعت ساختمان در عمان و توجه این کشور به استانداردهای کیفی، ایران می‌تواند سهم خوبی از این بازار به دست آورد.
گردشگری سلامت؛ ظرفیتی بالقوه با موانع ساختاری
سوال: آیا ایران ظرفیت‌های خاصی در گردشگری سلامت دارد که می‌تواند آن را در رقابت با کشورهای دیگر به نقطه قوت تبدیل کند؟
شیرزادیان با اشاره به پیشینه حضور بیماران عمانی در ایران، به‌ویژه در استان فارس، گفت: «گردشگری سلامت از ظرفیت‌های قدیمی همکاری ایران و عمان است، اما همچنان از رقبا عقب مانده‌ایم.
او به رقابت کشورهای هند، تایلند و ترکیه اشاره کرد و افزود: این کشورها خدماتی با استاندارد بالا و شفافیت کامل ارائه می‌دهند، از هزینه‌ها گرفته تا نوع درمان و مراکز درمانی. اما ما همچنان در مرحله‌ای هستیم که بیمار نمی‌داند دقیقاً چه خدماتی، در کجا و با چه هزینه‌ای دریافت خواهد کرد.
وی خواستار ساماندهی دلالان خرد در حوزه گردشگری سلامت شد و تأکید کرد: اگر بتوانیم این ظرفیت را به صورت شفاف و ساختاریافته ارائه دهیم، می‌توانیم سهم بیشتری از این بازار بگیریم.
آموزش و حمل‌ونقل دریایی؛ فرصت‌هایی مشروط به رفع تحریم‌ها
سوال: چه ظرفیت‌هایی در حوزه آموزش بین ایران و عمان وجود دارد و چگونه می‌توان از این ظرفیت‌ها برای گسترش همکاری‌های دوجانبه استفاده کرد؟
شیرزادیان به ظرفیت همکاری در حوزه آموزش و حمل‌ونقل دریایی اشاره کرد و گفت: در بخش آموزش، ظرفیت‌های بسیار خوبی برای همکاری وجود دارد. در حوزه حمل‌ونقل دریایی نیز عمان کشوری با ظرفیت بالا محسوب می‌شود.
با این حال، وی تصریح کرد: تا زمانی که تحریم‌ها پابرجاست، امکان گسترش همکاری مشترک در این حوزه‌ها محدود است. در صورت بهبود شرایط سیاسی و اقتصادی، می‌توانیم شاهد شکوفایی همکاری‌های دوجانبه در این زمینه‌ها باشیم.
سرمایه‌گذاری در عمان؛ فرصت‌هایی برای سرمایه‌گذاران حرفه‌ای ایرانی
سوال: چه ظرفیت‌هایی برای همکاری ایران و عمان در حوزه آموزش وجود دارد و چگونه می‌توان از این فرصتها بهره‌برداری کرد؟
شیرزادیان در بخش پایانی گفت‌وگو به ظرفیت سرمایه‌گذاری در عمان اشاره کرد و افزود: «در حوزه‌هایی مثل معدن، تولیدات های‌تک، دارو و شیلات، عمان از سرمایه‌گذاری ایرانی‌ها استقبال می‌کند. اما این فرصت فقط برای سرمایه‌گذارانی قابل بهره‌برداری است که با استانداردهای بین‌المللی آشنا باشند و طرح‌های اقتصادی توجیه‌پذیر ارائه دهند.»
او یکی از موانع اصلی را فقدان چنین سرمایه‌گذارانی در ایران دانست و گفت: «بسیاری از فعالان اقتصادی داخلی با شیوه‌های سنتی کار می‌کنند و با مفاهیم سرمایه‌گذاری بین‌المللی آشنا نیستند. در حالی که عمان اجازه ورود پروژه‌های بدون توجیه اقتصادی را نمی‌دهد.»
وی در پایان تأکید کرد: با وجود رشد مناسب عمان در حوزه معدن و ظرفیت‌های ممتاز این کشور در شیلات و تولید تجهیزات پزشکی، ایران تنها در صورت ارائه طرح‌های دقیق و اقتصادی می‌تواند از این فرصتها بهره‌برداری کند.
نقش ژئواکونومیک عمان در منطقه
سوال: در شرایط تحریمی، چگونه می‌توان از پتانسیل بندر سلاله بهره‌برداری کرد و در صورت رفع موانع، چه فرصت‌هایی برای ایران و عمان در کریدور شمال–جنوب ایجاد می‌شود؟
شیرزادیان با تأکید بر اهمیت راهبردی جغرافیای این کشور گفت: عمان با قرارگیری در نقطه اتصال شرق و غرب، از موقعیت بی‌نظیری در منطقه برخوردار است. در جنوب این کشور، بندر سلاله به‌عنوان یکی از بنادر ترانشیپمنت موفق، نقش پل ارتباطی میان شرق و غرب را ایفا می‌کند. این بندر، موقعیتی کلیدی و استراتژیک در مسیرهای تجارت جهانی دارد.
او افزود: اگرچه شرایط تحریم، دسترسی ما به این بندر را محدود کرده، اما در صورت رفع موانع، سلاله می‌تواند در چارچوب کریدور شمال–جنوب و به‌ویژه در تعامل با بندر چابهار و خطوط ریلی رو به تکمیل ایران، نقش بسیار مهمی ایفا کند. این بندر قابلیت آن را دارد که با احیای پیمان عشق‌آباد میان ایران، عمان، ترکمنستان، ازبکستان و تاجیکستان، حلقه‌ای کلیدی در اتصال جنوب به شمال باشد.
شیرزادیان ادامه داد: زیرساخت‌های بندری ایران مانند بندر کاسپین و گسترش خطوط ریلی به سمت آستارا، این امکان را ایجاد کرده که تعاملات با عمان از جنوب به شمال غرب کشور و کشورهای آن منطقه تسری یابد. در حال حاضر، یکی از کریدورهای مهم، بدون مانع و بی‌رقیب که می‌توانیم در تعامل با عمان از آن بهره‌برداری کنیم، همین کریدور شمال–جنوب است که بندر سلاله می‌تواند گنگرگاه اصلی آن باشد. این بندر به دلیل ماهیت ترانشیپمنت خود، ظرفیت بالایی برای توزیع کالا به آفریقا و حتی آمریکا دارد.
ارزیابی ظرفیت عمان برای تبدیل‌شدن به هاب صادراتی منطقه‌ای
سوال: چگونه زیرساخت‌های لجستیکی، قانونی و بانکی می‌توانند نقش کلیدی در تبدیل عمان به یک هاب صادراتی برای بازارهای آفریقا و شبه‌قاره ایفا کنند؟
شیرزادیان با بررسی امکان تبدیل عمان به یک هاب صادراتی برای بازارهایی همچون آفریقا و شبه‌قاره، گفت: اگر منظور از هاب، هاب کالایی باشد، تحقق آن مستلزم فراهم بودن زیرساخت‌های لجستیکی، قانونی و بانکی در کشور مادر است. به عنوان مثال، امارات طی سه دهه گذشته، با توسعه زیرساخت‌های لجستیکی، بندری، بانکی و مقرراتی، توانسته دبی و بندر جبل‌علی را به یک هاب منطقه‌ای بدل کند.
او در مقایسه افزود: در حال حاضر، عمان چنین زیرساخت‌هایی را در اکثر بنادر خود ندارد؛ چراکه اساساً در استراتژی و سیاست‌های بلندمدت خود این هدف را دنبال نکرده است. تنها منطقه‌ای که می‌توان آن را هاب واقعی دانست، منطقه اقتصادی «دقم» است. این منطقه ویژه اقتصادی با موقعیت جغرافیایی ممتاز در کنار دریای عرب (در جنوب شرق عمان) و در جوار تأسیسات انرژی «راس المرکز»، به‌عنوان هاب انرژی طراحی شده است.
به گفته شیرزادیان، بندر سلاله نیز نقش خود را به‌عنوان بندری ترانشیپمنت ایفا می‌کند و می‌تواند به نقطه اتصال کالاهای ایرانی با بازارهای آفریقا بدل شود.
وی توضیح داد: بندر سوهار نیز بیشتر برای تأمین مواد اولیه و صادرات محصولات کارخانه‌های مستقر در همان منطقه، نظیر واحدهای تولید آلومینیوم، طراحی شده است. بنابراین، زیرساخت‌هایی نظیر آنچه در جبل‌علی ایجاد شده، برای تبدیل عمان به هاب کالایی منطقه‌ای هنوز مهیا نشده و فقط در برخی بخش‌ها مانند انرژی، برنامه‌ریزی‌هایی در جریان است.
چشم‌انداز سیاسی–اقتصادی همکاری ایران و عمان
سوال: چه چشم‌اندازهایی برای گسترش همکاری‌های اقتصادی ایران و عمان در صورت بهبود شرایط بین‌المللی و برداشته شدن تحریم‌ها وجود دارد؟
شیرزادیان در پاسخ به پرسش پایانی درباره چشم‌انداز همکاری ایران و عمان در بستر تحریم‌ها، گفت: با توجه به روابط سیاسی بسیار خوب ایران و عمان، همواره نوعی تسهیل نسبی در روابط اقتصادی نیز وجود داشته است. عمان در برخی حوزه‌ها با چشم‌پوشی از فشارهای ناشی از تحریم، همکاری‌هایی را ادامه داده است که البته جزئیات آن قابل طرح در این مجال نیست.
او خاطرنشان کرد: در عین حال، مقامات عمانی نیز مانند سایر کشورها، منتظر بهبود شرایط بین‌المللی و برداشته شدن تحریم‌ها هستند تا بتوانند از روابط دیرینه و دوستانه با ایران، در جهت منافع ملی کشور خود بهره‌برداری بیشتری کنند و با حضور گسترده‌تر در بازار ایران، تعاملات اقتصادی را گسترش دهند.
انتهای پیام/
بدون نظر!