به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، نوشت‌افزار به عنوان یکی از صنایع بزرگ و در حال رشد در جهان شناخته می‌شود. این بازار شامل انواع محصولات مانند خودکار، مداد، دفترچه، رنگ و سایر ملزومات اداری و تحصیلی است. برآوردها نشان می‌دهد گردش مالی صنعت نوشت‌افزار در سال ۲۰۲۱ میلادی؛ ۲۱.۶ میلیارد یورو بوده است که این میزان در سال ۲۰۲۳ به ۲۲.۵ میلیارد یورو رسیده و پیش‌بینی می‌شود در سال ۲۰۳۰ میلادی به رقم ۳۲.۳ میلیارد یورو برسد. متوسط رشد سالانه این بازار به حدود ۳-۵ درصد تخمین زده می‌شود؛ به ویژه در مناطق آسیایی که تقاضا برای محصولات نوشت‌افزار در حال افزایش است.
ایران در یک دهه گذشته کوشیده با افزایش سهم خود از بازار داخل، به تقویت این صنعت بپردازد؛ راهی که چندان آسان پیموده نشد و با وجود چالش‌های متعدد، توانست در نهایت از ۲۰ درصد به ۶۰ درصد در این بازه زمانی ارتقا یابد. هرچند بسیاری از مسئولان فرهنگی کشور نسبت به رشد این صنعت در کشور چندان خوشبین نبودند، اما صنعت نوشت‌افزار ایرانی توانست دایره فعالیت خود را در این بازه زمانی از دو برند، به ۱۰۰ تولیدکننده فعال ارتقا دهد و حالا افق خود را صادرات محصولات به کشورهای منطقه ترسیم کند و به مسیرهای ممکن بیندیشد.
اقبال خانواده‌ها به محصولات وطنی نیز خود موفقیت دیگری در کارنامه نوشت‌افزار ایرانی است. طبق نظرسنجی‌های انجام شده، بیش از ۸۰ درصد از خانواده‌های ایرانی، استفاده از نوشت‌افزار ایرانی را ترجیح می‌دهند. با این حال، صنعت نوشت‌افزار ایران با چالش‌های متعددی مواجه است که مهمترین آن، کاراکترسازی است؛ امری که تنها منحصر به صنعت نوشت‌افزار نیست و مبتلی به دیگر حلقه‌های صنایع فرهنگی مرتبط با کودک و نوجوان است. تولیدکننده ایرانی در حالی باید روی چاپ طرح‌های ایرانی متمرکز باشد که کاراکترهای جذاب خارجی در سال‌های اخیر توانسته‌اند سهم قابل توجهی از محصولات را به خود اختصاص دهند. مهدی کلانتری، مدیرعامل مجمع ایران‌نوشت، این شرایط بازار را به «جنگ نابرابر» توصیف می‌کند.
فردا، هجدهم شهریورماه، قرار است یازدهمین دوره نمایشگاه ایران‌نوشت در شبستان مصلی امام خمینی(ره) افتتاح شود. خبرگزاری تسنیم به همین مناسبت با کلانتری به گفت‌وگو پرداخته است که در ادامه می‌خوانید:
*تسنیم: آقای کلانتری امسال نمایشگاه ایران‌نوشت هم به صورت فیزیکی و هم به صورت مجازی برگزار می‌شود. لطفاً درباره اهداف و برنامه‌های این دوره توضیح دهید.
ما در کشور ۳۰ استان و هزار و ۴۵۰ شهرستان داریم. برگزاری نمایشگاه فیزیکی در تمامی شهرستان‌ها و شهرها دردسرهای خاص خودش را دارد. پس از برگزاری چندین دوره از نمایشگاه ایران‌نوشت، تازه توانسته‌ایم نمایشگاه امسال را به غیر از تهران در هفت استان دیگر برگزار کنیم. این نمایشگاه‌ها فقط در مرکز استان خواهد بود و ممکن است دسترسی خانواده‌ها از شهرستان‌ها و شهرهای مختلف به این نمایشگاه‌ها آسان نباشد.
از سوی دیگر، تجربه برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب تهران نشان داد که استقبال مردم از خرید به این شیوه خوب خواهد بود؛ به‌طوری که میزان فروش کتاب در نمایشگاه مجازی از نمایشگاه فیزیکی پیشی گرفت؛ آن هم در شرایطی که نمایشگاه کتاب در شبستان و تمام رواق‌ها و در مساحت قابل توجهی برگزار شده بود.
دسترسی آسان خانواده‌ها به ۳ هزار قلم لوازم‌التحریر
با توجه به این موارد تصمیم گرفتیم که در کنار ایران‌نوشت ۱۱، اولین دوره نمایشگاه مجازی با حضور ۲۰۰ تولیدکننده و عرضه حدود سه هزار قلم کالا را نیز به منظور دسترسی راحت خانواده‌ها برگزار کنیم. با پست قرارداد بستیم تا برای ارسال بهتر، مرسولات همان روز به نشانی خریداران ارسال شود. بنا داشتیم که با تفاهم‌نامه‌ای با شرکت پست، ارسال این اقلام رایگان باشد_چنانکه در نمایشگاه کتاب بود_اما وزارت ارشاد اعلام کرد که بودجه لازم برای این امر را ندارد. با این حال تصمیم گرفته شد خریدهای بالای یک میلیون و ۱۰۰ هزار تومان به صورت رایگان ارسال شود. همچنین با راه‌اندازی غرفه‌ای در با سلام نیز اقدام به توزیع نوشت‌افزار ایرانی کردیم که خانواده‌ها از این طریق نیز می‌توانند خرید خود را انجام دهند.
*تسنیم: امسال در کدام استان‌ها نمایشگاه حضوری برگزار خواهد شد؟
امسال به غیر از تهران در شهرهای کرج، مشهد، قم، یزد، اهواز و شیراز نیز نمایشگاه خواهیم داشت. نمایشگاه امسال در تهران از هجدهم شهریورماه در شبستان اصلی مصلی برگزار خواهد شد.
*تسنیم: نمایشگاه ایران‌نوشت چه مزیتی قیمتی برای خانواده‌ها دارد؟
نمی‌توانم بگویم که محصولات این نمایشگاه به نسبت به کالاهای مشابه در بازار، ارزان‌تر خواهد بود؛ چرا که همه تولیدکنندگان با مشکلاتی مانند قطعی برق، پرداخت مزد کارگران و … مواجه هستند که روی قیمت تمام شده محصولات تأثیر می‌گذارد، اما تنها نکته این است که خانواده‌ها به صورت بی‌واسطه و از خود تولیدکننده خرید خود را انجام می‌دهند؛ و چون واسطه کم می‌شود، امکان خرید با قیمت بهتر فراهم است.
ما همواره نظارت کنترلی داریم که قیمت تمام شده محصولات ۱۰ تا ۱۵ درصد ارزان‌تر از بازار باشد. از سوی دیگر، ادارات و سازمان‌هایی که قرارداد منعقد کنند، می‌توان علاوه بر این، از مزیت خرید با ۱۰ درصد قیمت ارزان‌تر نیز بهره‌مند شوند.
*تسنیم: در سال‌های گذشته شاهد واردات محصولات خارجی، عمدتاً چینی، بودیم که کیفیت لازم را نداشت. حتی در برخی اقلام مانند کیف عنوان شده بود که بعضی از محصولات، با مواد بازیافتی تولید شده‌اند. شما چقدر روی این مسئله نظارت دارید تا خانواده‌ها با خیال راحت محصولات مورد نظرشان را تهیه کنند؟
این موضوع یکی از نکات مهم و جدی مد نظر ماست. تولیدکنندگان ایرانی احساس می‌کنند که دارند برای فرزندان خود کالا تولید می‌کنند، این حس غالب در میان تولیدکنندگان است. از آنجایی که خود تولیدکنندگان به صورت مستقیم در نمایشگاه با خانواده‌ها در ارتباط هستند و با آنها در تعامل‌اند، تلاش دارند تا محصول با کیفیت از نظر بهداشتی عرضه کنند.
از سوی دیگر کالاهای تولید شده همواره زیر نظر شرکت استاندارد بررسی می‌شوند و کیفیت آنها سنجیده خواهد شد. حتی بعضی از شرکت‌ها خودشان آزمایشگاه استاندارد دارند و محصولات را بررسی می‌کنند.
نظارت جدی بر کیفیت محصولات
در کنار این موارد باید از تلاش برخی از تولیدکنندگان برای ارتقای کیفیت محصولات از جنبه بهداشتی هم یاد کرد. مثلاً برخی از تولیدکنندگان کیف پس از شیوع کرونا اقدام به تولید کیف آنتی باکتریال کردند که این رویه همچنان ادامه دارد. تمرکز روی مواد اولیه، رنگ‌ها و … همچنان ادامه دارد. خدا را شکر که در این چند سال شکایتی هم از سمت خانواده‌ها نداشتیم.
*تسنیم: تجربه تولید در حوزه نوشت‌افزار ایرانی بیش از یک دهه است که تداوم دارد. در حالی واردکنندگان اقدام به تولید این محصولات کردند که امید چندانی به موفقیت آن نبود و سهم بازار از اقلام خارجی حدود ۹۰ درصد بود. در حال حاضر سهم کالای ایرانی در این بازار چقدر است؟
حدود ۶۰ درصد.
*تسنیم: با توجه به تجربه‌ای که در این مدت داشتید، بفرمایید که بزرگترین چالش تولیدکنندگان چیست؟
نکته جدی که برای ما مطرح است، ذائقه مصرف‌کننده ایرانی است که موجی و سینوسی تغییر می‌کند. تولیدکنندگان داخلی تلاش دارند که روی موضوع نوشت‌افزار ایرانی متمرکز باشند، اما ذائقه مخاطب متناسب با شرایط بازار تغییر می‌کند و تمایل به محصولات کم و زیاد می‌شود. به عنوان نمونه، امسال طرح‌های مربوط به کرومی و لبوبو در جهان و از جمله در ایران ترند شده و مطالبه برخی از مصرف‌کنندگان از بازار، این طرح‌هاست؛ در حالی که همه ما می‌دانیم که این شخصیت‌ها از نظر محتوایی مشکل دارند و متناسب با فرهنگ ما نیستند.
جنگ نابرابر با لبوبو
وقتی مطالبه مصرف‌کننده این باشد، تولیدکننده هم ناچار است که این طرح‌ها را تولید کند. لازمه حرکت بازار به سمت کاراکترهای ایرانی، فعال کردن خود مصرف‌کنندگان است که هرچه را جلویشان گذاشتند، نخرند. همانطور که خانواده‌ها روی خوراک بچه‌هایشان حساس هستند، روی استفاده از نوع کاراکترها در صنایع فرهنگی مانند نوشت‌افزار نیز باید حساس باشند. بچه اگر پفک بخورد، ممکن است برای یک لحظه برای او ضرر داشته باشد، اما خوراک فکری تأثیر عمیق‌تری روی بچه‌ها می‌گذارد.
در حال حاضر تنوع کالای ایرانی زیاد است، اما تولیدکننده برای اینکه بتواند مخارج خود را تأمین کند، مجبور است از عکس خارجی استفاده کند. حل شدن این چالش، تنها به عزم و اراده تولیدکننده بستگی ندارد، عوامل تأثیرگذار دیگری در این چرخه حضور دارند که نباید نقش آنها را نادیده گرفت. یکی از این عوامل، آزاد بودن چاپ کاراکترهای خارجی است؛ در حالی که طبق قانون چاپ این کاراکترها ممنوع است. چطور ارشاد برای چاپ یک کتاب، خط به خط آن را می‌خواند و روی کلمه کلمه کتاب حساس است، اما نظارتی بر چاپ طرح‌های دفاتر و اقلام دیگر نوشت‌افزار ندارد؟ این که مسئله سختی نیست، تنها نظارت روی جلد دفتر است نه محتوای دیگر. کتاب در بهترین حالت در هزار نسخه چاپ می‌شود، آیا دفتری که در تیراژ میلیونی چاپ می‌شود و به مدت یک سال در دست بچه‌هاست، نیاز به نظارت ندارد؟ این طرح‌ها در چاپخانه‌های خودمان دارد چاپ می‌شود، آیا نباید نظارتی وجود داشته باشد که در چاپخانه‌ها چه می‌کنند؟
از سوی دیگر، کاراکترهای خارجی با طرح‌های متنوع به صورت رایگان در دسترس تولیدکننده است؛ در حالی که اگر تولیدکننده بخواهد از طرح‌های ایرانی استفاده کند، باید هزینه بپردازد. چرا نباید فکری به حال کپی رایت در این زمینه کرد؟
ما در حوزه تولید نوشت‌افزار ایرانی رشد داشته‌ایم. از هشت تولیدکننده در سال ۱۳۹۱ به فعالیت ۱۰۰ تولید کننده در سال جاری رسیده‌ایم. در بعضی از اقلام مانند مداد و خودکار به خودکفایی رسیده‌ایم و در برخی از اقلام مانند دفتر، ۸۰ درصد نیاز بازار را تأمین می‌کنیم. کیفیت محصولات ایرانی در برخی اقلام مانند مدادرنگی با اقلام خارجی برابری می‌کند، اما از نظر محتوا، همچنان با چالش مواجه هستیم. بسیاری از اقلام در تهران و قم تولید می‌شود، اما عکس و کاراکتر خارجی دارد.
همانطور که در حوزه صنعت نوشت‌افزار توانسته‌ایم بیش از ۶۰ درصد از سهم بازار را به دست بیاوریم، باید با همت مسئولان در بخش‌های مختلف و همچنین مردم، بتوانیم سهم خودمان از بخش محتوا را نیز افزایش دهیم.
*تسنیم: در حال حاضر این سهم چه میزان است؟
۲۰ درصد. البته باید بگویم از دو درصد در دهه ۹۰ به این میزان رسیده‌ایم.
*تسنیم: کاراکترسازی در صنایع فرهنگی ما یک پاشنه آشیل است. آیا در حوزه بین‌الملل و صادرات نیز این مشکل را داریم؟
متأسفانه ما در بحث قهرمان‌سازی برای حوزه نفوذ در کشورهای اسلامی نیز نتوانستیم خوب عمل کنیم و از ظرفیت‌ها بهره ببریم. همین چند هفته پیش، چقدر مردم از کشورهای مختلف در راهپیمایی اربعین اقبال خود را از توان موشکی ایران در مواجهه با اسرائیل نشان دادند. این، یکی از ظرفیت‌هاست. توان موشکی و قدرت بازدارندگی ایران در حال حاضر در میان مردم کشورهای منطقه تحسین می‌شود، اما ما کالایی که بتواند به این موضوع اشاره کند، عرضه نکرده‌ایم. بخشی از این موضوع به تولیدکننده بازمی‌گردد، اما سهم قابل توجهی از آن به دستگاه‌های مختلف از جمله ارشاد، سازمان تبلیغات و … بستگی دارد که باید از آنها مطالبه کرد.
نوشت‌افزار ایرانی و راه‌های نرفته در بازارهای منطقه‌ای
باید دستگاه‌های متولی دست به دست هم دهند و بحث کاراکترسازی را که یک بحث ملی است، تقویت کنند. تولیدکنندگان نوشت‌افزار در این سال‌ها بحث تجاری‌سازی را شروع کردند و از هیچ، کاراکتر ساختند. با ثنا و ثمین و سینا به میدان رفتند. بچه‌های ما دست خالی به جنگ نابرابر رفتند اما تنها با تولید نمی‌توان جلوی فروزن و لبوبو را گرفت.
در همه جای دنیا برای ورود کالای خارجی، تعرفه وضع می‌شود. حتی برای همان کشورهایی که مدعی آزادی هستند. چرا باید طرح‌های خارجی به راحتی در دسترس تولیدکننده ایرانی باشد؟ اگر به بحث مالکیت معنوی اثر بپردازیم، این تولیدکننده نیز مجبور خواهد شد برای استفاده از طرح‌های خارجی هزینه‌ای پرداخت کند که اتفاقاً کم هم نیست.
۱۰ کاراکتر محبوب کودکان ایرانی، خارجی است
*تسنیم: پژوهشی صورت گرفته که استفاده از طرح‌های خارجی چه تأثیری بر ذائقه مصرف‌کننده ایرانی گذاشته است؟
بله، طبق بررسی‌های انجام شده، هر ۱۰ کاراکتر محبوب کودکان ایرانی، خارجی است. این در حالی است که در ژاپن، تمام ۱۰ کاراکتر ژاپنی است. در دیگر کشورها مانند عربستان و … در میان این ۱۰ کاراکتر، حتماً یک کاراکتر بومی دیده می‌شود.
انتهای پیام/
بدون نظر!