یادداشت|روز طبیعت؛ آیین کهن در بستر زندگی امروز

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، ایرج حشمتی؛ مشاور رییس سازمان حفاظت محیط زیست در یادداشتی که به مناسبت روز طبیعت در اختیار تسنیم گذاشته است، نوشت: روز طبیعت، روزی که محیط‌زیست را میزبان میلیون‌ها ایرانی می‌کند، همواره نمادی از پیوند انسان و طبیعت بوده است. از دشت‌ها و کوه‌ها گرفته تا پارک‌های شهری، مردم با هر امکاناتی که در اختیار دارند، تلاش می‌کنند این آیین دیرینه را زنده نگه دارند. اما امسال، بیش از هر زمان دیگری، این جشن تحت تأثیر واقعیت‌های اقتصادی و اجتماعی کشور قرار دارد.

برای بسیاری، این روز فرصتی است برای رهایی از دغدغه‌های زندگی، حتی اگر تنها برای چند ساعت باشد. برخی در نزدیک‌ترین پارک، بدون نیاز به هزینه‌های اضافی، روز طبیعت را می‌گذرانند. دیگران در حیاط خانه‌هایشان یا در دل طبیعت، این روز را جشن می‌گیرند. تفاوت در سبک و سیاق برگزاری وجود دارد، اما میل به حضور در دل طبیعت، همچنان مشترک است.  

در این میان، نمی‌توان تأثیر مشکلات اقتصادی را بر رابطه مردم با محیط‌زیست نادیده گرفت. هنگامی که دغدغه معیشت بر زندگی سایه انداخته، حفاظت از طبیعت ممکن است به اولویتی ثانویه تبدیل شود. اما نکته مهم این است که این مسأله، نتیجه کم‌توجهی مردم نیست، بلکه شرایطی است که آن‌ها در آن زندگی می‌کنند. با این وجود، همین حضور در طبیعت، فرصتی است برای یادآوری ارزش آن و تلاش برای کمترین آسیب ممکن به محیط اطراف.  

با این حال، چالش‌های محیط‌زیستی ناشی از این روز، غیرقابل‌انکار است. طبق آمار رسمی، تنها در جنگل‌های شمال کشور، سالانه حدود ۴۰۰ تن زباله در جنگل‌های شمال کشور رها می‌شود. همچنین، ۶۸ درصد از آتش‌سوزی‌های جنگلی در فصل بهار ناشی از بی‌احتیاطی گردشگران است.

روند کاهش جمعیت حیات‌وحش نیز نگران‌کننده است؛ چنانکه طی یک دهه گذشته، جمعیت پرندگان مهاجر در تالاب‌های ایران ۴۰ درصد کاهش یافته است. باورهای نادرستی مانند رهاسازی ماهی قرمز در رودخانه‌ها یا پرتاب سبزه در آب‌های جاری، باعث ورود گونه‌های غیربومی به اکوسیستم‌های آبی و برهم زدن تعادل حیات آبزیان شده است.  

علاوه بر این، ورود بی‌ضابطه گردشگران، چرای بی‌رویه دام‌ها و تخریب پوشش گیاهی در مناطق کویری و مراتع، نرخ فرسایش خاک را تا ۳۰ درصد افزایش داده است. کاهش منابع آبی و تغییرات اقلیمی نیز شرایط را وخیم‌تر کرده و ضرورت بازنگری در نحوه تعامل ما با طبیعت را بیش از پیش نمایان ساخته است.  

در شرایطی که هر کسی سهمی از این روز را به اندازه‌ی توان و امکانات خود برمی‌دارد، شاید بهترین همراهی با طبیعت، حفظ همان چیزی باشد که به ما پناه داده است. تغییرات کوچک اما آگاهانه در رفتارها، می‌تواند این آیین کهن را از نسلی به نسل دیگر منتقل کند، بی آنکه چیزی از زیبایی‌های طبیعت کاسته شود.

“هر خانواده، ۱۳زباله کمتر” یک اقدام عملی برای روز طبیعت  

یکی از ساده‌ترین و مؤثرترین راهکارها برای کاهش اثرات زیست‌محیطی، پیوستن به پویش “هر خانواده، ۱۳ زباله کمتر” است. کافی است هر خانواده هنگام ترک محل حضور خود، حداقل ۱۳ زباله را جمع‌آوری کند چه زباله‌های خود و چه زباله‌هایی که ممکن است دیگران ناخواسته رها کرده باشند.  

اقداماتی مانند همراه داشتن کیسه‌های زباله‌ی قابل تجزیه، اجتناب از استفاده‌ی ظروف یکبار مصرف، تفکیک زباله‌ها، و آموزش کودکان درباره اهمیت حفظ طبیعت، راهکارهایی ساده اما تأثیرگذار هستند. تجربه نشان داده است که تغییرات کوچک، در بلندمدت، تأثیرات بزرگی به جا می‌گذارند.  

نکته کلیدی در این مسیر، اجتماعی‌سازی حفاظت از محیط‌زیست است. زمانی که حفظ طبیعت به بخشی از هویت فرهنگی و اجتماعی مردم تبدیل شود، اثرگذاری آن پایدارتر خواهد بود. برنامه‌هایی مانند ایجاد گروه‌های داوطلبانه پاکسازی طبیعت، ترویج پویش‌های مردمی، یا آموزش کودکان در مدارس درباره نقش آن‌ها در حفظ محیط‌زیست، می‌تواند نگرش عمومی را تغییر دهد. همچنین، مشارکت جوامع محلی و تشویق آن‌ها به حفاظت از زیست‌بوم‌های اطرافشان، می‌تواند نقش مهمی در کاهش آسیب‌های محیط‌زیستی ایفا کند.  

روز طبیعت، تنها یک جشن نیست؛ فرصتی است برای بازنگری در رفتارهای فردی و جمعی‌مان نسبت به محیط‌زیست. این روز، می‌تواند آغازگر تغییری باشد که نه با اجبار، بلکه با آگاهی و احساس تعلق به طبیعت شکل می‌گیرد. هنوز هم می‌توان این آیین را به نسل‌های بعدی منتقل کرد، بی‌آنکه چیزی از زیبایی‌های طبیعت کاسته شود. کافی است باور داشته باشیم که حفظ این میراث ارزشمند، با همراهی همه ما امکان‌پذیر است.

انتهای پیام/